Linux Üzerinde Sistem Kaynaklarını İzleme: Htop ve Glances Kullanımı

Modern sunucu altyapıları, yüksek performans ve kesintisiz hizmet sunma gerekliliği nedeniyle giderek daha karmaşık bir hâle geliyor. Bu nedenle sistem yöneticilerinin Linux tabanlı sunucularda CPU, RAM, disk ve ağ kullanımını anlık olarak takip edebilmesi kritik önem taşır. Bu gereksinim doğrultusunda Htop ve Glances gibi araçlar, sunucu görünürlüğünü artıran güçlü çözümler olarak öne çıkar. Ayrıca bu araçlarla yapılan izleme çalışmaları, özellikle kurumsal yapılarda VDS veya bulut tabanlı makinelerde performans analizi yapmayı kolaylaştırır.

Sistem Kaynak İzlemenin Önemi

Linux sistemlerinde kaynak tüketimini düzenli takip etmek, oluşabilecek darboğazların erken fark edilmesini sağlar. Yoğun işlem yükü altındaki bir sunucu doğru analiz edilmediğinde performans kaybına, servis kesintilerine ve güvenlik açıklarına neden olabilir. Bu nedenle veri merkezleri ve bulut altyapıları, anlık izleme araçlarını operasyonel süreçlerinin bir parçası hâline getirir.

Neden Düzenli İzleme Yapılmalı?

• CPU yükselişlerini hızlı tespit ederek kritik süreçleri yönetmek
• RAM kullanımını analiz edip gereksiz tüketimleri azaltmak
• Disk I/O darboğazlarını belirleyerek daha stabil bir yapı oluşturmak
• Ağ trafiğini izleyerek anormal paket artışlarını yakalamak
• Arka planda çalışan hizmetlerin performans etkisini değerlendirmek

Bu analizlerin etkili yapılabilmesi için yüksek kaynaklı çözümler kullanılabilir. Örneğin, yoğun işlem gücü gerektiren senaryolarda Premium VDS sunucular, daha hızlı analiz yapma imkânı sunar.

Htop Nedir?

Htop, Linux sistemlerde çalışan süreçleri izlemenizi sağlayan gelişmiş, interaktif ve kullanıcı dostu bir araçtır. top komutunun gelişmiş versiyonu olan Htop, renkli ekranı, kolay filtreleme seçenekleri ve süreç yönetim kabiliyetleriyle sistem yöneticileri için önemli bir yardımcıdır.

Htop Kurulumu

# Debian/Ubuntu
sudo apt install htop

# CentOS/RHEL
sudo yum install htop

# Fedora
sudo dnf install htop

Temel Kullanım

htop

Komut çalıştırıldığında CPU, RAM, Swap ve süreç bilgileri renkli grafiklerle görüntülenir. Bu yapı, daha hızlı ve sezgisel bir analiz süreci sağlar.

Htop Arayüzünü Anlamak

Htop ekranı, kaynak kullanımını kolay okunabilir bir biçimde sunar. Özellikle CPU çekirdekleri arasındaki yük dağılımı net biçimde görüntülenebilir. Ayrıca süreçlerin PID, kullanıcı ve CPU tüketim oranları ayrıntılı şekilde analiz edilir.

Htop Arayüzünde Bulunan Bölümler

• CPU Barları: Her çekirdeğin anlık kullanım oranını gösterir.
• Memory & Swap: Bellek ve sanal bellek kullanımını gösterir.
• Load Average: Sistem yükünün 1, 5 ve 15 dakikalık ortalaması.
• Process List: Çalışan tüm süreçlerin detaylı listesi.

Kısayollar

• F6: Sıralama değiştirme
• F3: Arama
• F4: Filtreleme
• F9: Süreç sonlandırma

Bu işlemler, sunucu yöneticilerinin yoğun yük anlarında kritik süreçlere hızlı müdahale etmesini sağlar. Bu yaklaşım, özellikle Kurumsal Hosting altyapılarında kesintisiz hizmet sağlamak açısından oldukça önemlidir.

Glances Nedir?

Glances, sistem kaynaklarını çok daha kapsamlı biçimde izlemek için kullanılan Python tabanlı bir araçtır. Htop’tan farklı olarak disk I/O, ağ trafiği, sensör sıcaklıkları ve Docker konteynerleri gibi geniş bir metrik yelpazesi sunar. Glances, hem terminal arayüzü hem de web tabanlı izleme modu ile farklı kullanım senaryolarına uyum sağlar.

Glances Kurulumu

sudo apt install glances   # Debian/Ubuntu
sudo yum install glances   # CentOS/RHEL

# Pip ile kurulum
pip install glances

Glances Kullanımı

glances

Bu komutla terminal üzerinden gerçek zamanlı kaynak tüketimi izlenebilir. Glances’ın en güçlü özelliklerinden biri ise web arayüzüdür.

Web Modunda Glances

glances -w

Bu komuttan sonra tarayıcı üzerinden şu adrese erişilebilir:

http://sunucu-ip:61208

Bu özellik, dağıtık sunucu yapılarının uzaktan izlenmesinde büyük kolaylık sağlar. Özellikle Sunucu Barındırma hizmetlerinden yararlanan şirketler için merkezi yönetim avantajı oluşturur.

Glances’ın İzlediği Başlıca Metrikler

• CPU: Core bazlı işlemci kullanımı
• MEM: RAM, cache ve swap tüketimi
• DISK I/O: Okuma ve yazma performansı
• NETWORK: Paket trafiği, RX/TX değerleri
• SENSORS: Donanım sıcaklıkları
• DOCKER: Konteyner durumu ve kaynak tüketimleri

Htop ve Glances Karşılaştırması

Her iki araç da güçlü takip yetenekleri sunsa da kullanım amaçlarına göre bazı farklılıklar bulunur:

İki aracın birlikte kullanılması çoğu zaman en doğru strateji olur. Ayrıca sistem performansını optimize etmek için Optimizasyon Hizmeti desteği almak, uzun vadede kaynak kullanımını iyileştirir.

Glances ile Uzaktan İzleme (Client/Server)

Glances, uzak sistemleri izlemenizi sağlayan bir sunucu/istemci modeline sahiptir:

glances -s


glances -c sunucu-ip

Bu yapı, çoklu sunucu yönetimi yapan DevOps ekipleri için önemli bir avantaj sunar. Böyle bir mimariyi kullanırken performansı artırmak adına yüksek CPU ve NVMe disk içeren makineler tercih edilmelidir. Örneğin Linux Hosting altyapısı, hızlı veri işleme süreçlerinde avantaj sağlar.

Sonuç

Linux sistem yönetiminde gerçek zamanlı kaynak takibi, performans optimizasyonu ve güvenli işlem yönetimi için hayati önem taşır. Htop ve Glances gibi araçlar, süreçleri analiz etmeyi kolaylaştırırken yöneticilere güçlü bir kontrol mekanizması sunar. Sunucu performansını maksimum seviyede tutmak isteyen kurumlar, bu izleme araçlarını kendi VDS veya cloud altyapılarında etkin şekilde kullanabilir. Daha profesyonel bir yapılandırma için HostLigo altyapısı üzerinden ölçeklenebilir çözümlere geçiş yapmak, hem performans hem de güvenlik açısından önemli avantaj sağlar.